eskimiyen / BİLİM
Bugüne kadar maddenin enerjiye dönüşümü sürekli gözlemlenebilen bir şeydi. Enerjinin maddeye dönüşmesi ise ancak Büyük Hadron Çarpıştırıcısı ile gerçekleştirilip gözlemlenebildi.
Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC, İngilizce Large Hadron Collider) dünyanın en büyük ve en güçlü parçacık çarpıştırıcısı, şimdiye kadar inşa edilmiş en büyük, en karmaşık deneysel tesis ve dünyadaki en büyük tek makine. Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi (CERN) 1998 ve 2008 yılları arasına 100’ü aşkın ülkeden 10.000 bilim insanı ve mühendisin yanı sıra 100’ün üzerinde üniversite ve laboratuvarın katılımıyla inşa edildi. Maddeyi yüksek sıcaklık ve yüksek yoğunlukta incelemek için tasarlanmıştır. Fransa-İsviçre sınırının altında ve Cenevre, İsviçre yakınlarında olup 175 metre derinlikte, 27 kilometre (17 mi) uzunluğunda bir tünel çevresinde uzanır.
Bilim sitesi Evrim Ağacı‘nın haberine göre, Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (BHÇ), Albert Einstein’ın meşhur E=mc2E=mc^2E=mc2 denklemi ile oynayarak, maddeyi enerjiye ve sonrasında o enerjiyi de tekrardan farklı madde türlerine çeviriyor. Ama nadiren de olsa, ilk aşamayı atlayıp, saf enerjiyi elektromanyetik dalga formunda birbiriyle çarpıştırarak madde yaratabiliyor.
2019’da BHÇ’nin ATLAS deneyi, iki fotonun (yani ışık parçacığının) birbirinden sekerek iki yeni foton oluşturabildiğini gözlemişti. 2020’de ise araştırmacılar, bu deneyi bir adım öteye götürerek, fotonların birbirine kaynaşmasını ve daha ilginç bir şeye dönüşmesini gözlediler: W bozonlarına, yani zayıf kuvveti taşıyan parçacıklara. Bu parçacıklar, nükleer bozunmayı yöneten parçacıklardır.
Araştırma, sadece BHÇ içindeki süreçleri yöneten merkezi konsepti, yani enerji ve maddenin aynı paranın iki yüzü olduğu gerçeğini aydınlatmakla kalmıyor; aynı zamanda, bizim gündelik yaşamlarımızda birbirinden ayrı gibi gözüken kuvvetlerin (örneğin elektromanyetizma ile zayıf kuvvetin) aslında birleşik olduğunu doğruluyor.
Haberin ayrıntılarına ve tamamına Evrimağacı linkini tıklayarak erişebilirsiniz: