Enver Gökçe’nin omuzlarındaki yükü almanın zamanı gelmedi mi

2020, Enver Gökçe’nin doğumunun yüzüncü yılıydı. H2O, şairi, Ali Ekber Ataş’ın derlediği bir armağan kitapla selamladı. “51 Tevkifatı”nın sorumlusunun Enver Gökçe olduğu yolunda zımni bir anlaşma var sanki sol kamuoyunda. Bunun açıklığa kavuşturulması ve bu yükün üzerinden alınması belki de çok daha önemli bir armağan olacaktır Enver Gökçe’ye.

 

MECİT ÜNAL

Aydınlık’ta ilk çalışmaya başladığım dönemde (1993-94) en çok ziyaret ettiğim bölüm arşiviydi. Geniş bir arşivi vardı gazetenin.

Yıllar sonra yazdığım bir yazıda söz konusu ettiğim fotoğrafa da Aydınlık arşivinde rastlamıştım.

Enver Gökçe’nin o günlerde pek az bilinen, pek az yayımlanmış bir siyah-beyaz fotoğrafıydı bu.

“Enver Gökçe’yi ve yaşamını uzun ve tumturaklı cümlelerle kurulmuş bir hayat hikayesi yazısından çok daha iyi anlatan bir fotoğraftır bu” diye yazacaktım.

ARŞİVDEKİ FOTOĞRAF

Gerçekten de bana göre şairin tüm yaşamı bu fotoğrafta özetlenmiş gibiydi. Şimdilerde Google’a Enver Gökçe yazdığınızda sökün eden o fotoğrafın yüzlerce değişik şekilde kadrajlanmış sureti, arşivde gördüğüm, imgelemime başka bir Enver Gökçe olarak yerleşen o fotoğrafın bıraktığı etkiyi yaratmıyor.

Tüm ömrünü yurduna adamış bu çilekeş şair için söylenemeyecek tek şey, kaçıp kendine saklandığıdır.

Şöyle yazmışım:

“Enver Gökçe, vücudunun olanca ağırlığını adeta alnında toplayarak bir gazete kesiğinin üzerine eğilmiş sanki tashih (düzeltme) yapmaktadır. Herhangi bir amaçla özellikle poz vermediği açıkça belli olan, belki de kendisine sezdirilmeden çekilen bu fotoğrafta şair, elindeki gözlüğün sapıyla -gözlüğün yalnızca sapı fotoğraf karesine girebilmiştir,- satırları takip etmekte, öteki eliyle de kâğıdın düz durmasını sağlamaktadır. Şair, objektife değil de baktığı gazete kesiğindeki yazıların içinde nerdeyse gömülmüş bir haldedir.”[1]

HER ŞAİR ŞİİRLERİNDE YAŞAR

Enver Gökçe kendi içine de aynı bu şekilde gömülmüş bir vaziyette yaşadı. Bunu rahatlıkla söyleyebiliyoruz. Neden böyle olduğuna ilişkin de pek çok şey söylenebilir ve nitekim söyleniyor da…

Bir köşede unutulmuş, yalnızlığa, kimsesizliğe terk edilmiş, sağlığında sanatına gereken önem verilmemiştir ve o yüzden, vb…

Ancak, tüm ömrünü yurduna adamış bu çilekeş şair için söylenemeyecek tek şey, kaçıp kendine saklandığıdır.

Çünkü kaçıp saklanmamış, ama düzenin bekçilerinin zulmünden en çok nasiplenenlerden biri olmasına karşın asla boyun eğmemiştir.

Yoksulluk, yoksunluk, yalnızlık içindeki yaşamına, müzmin hastalıklarına karşın dik durmayı inatla değil ama bilinçle sürdürebilmiştir.

Tutumunu en iyi gösteren şey ise bize bıraktığı şiirleridir.

Her şair öldüğünde şiirlerine gömüldüğü kadar, yaşamasını da yine şiirlerinde sürdürür.

Öyle olmasa yıllardır yaşadığı ABD’den 98 yaşında dönen İlhan Başgöz, en yakın arkadaşlarından biri olması bir yana, ama neden Enver Gökçe’nin şiiriyle memleket toprağına ayak bassın?

Hem de şairin doğumunun yüzüncü yılında:

“Senin emekçin olaydım

             şen olası türküsü

Dost kokusu, dost selamı Türkiye”.

DOĞUMUNUN YÜZÜNCÜ YILINA ARMAĞAN

2020 yılı, Enver Gökçe’nin doğumunun yüzüncü yılıydı, evet.

H2O Kitap, şairi Ali Ekber Ataş’ın derlediği bir armağan kitapla selamladı.

Enver Gökçe üzerine yayımlanan çok önemli ve değerli çalışmalardan biri bu derleme.

Mehmet Kemal’den Aziz Nesin’e, şairin doğup büyüdüğü, son yıllarının bir kısmını geçirdiği köyünün insanlarından en yakın arkadaşlarından İlhan Başgöz’e, Doğan Hızlan’dan şairin sanat üzerine yazdığı yazılara, şairin yaşamı ve şiirleri üzerine yazılan değerlendirme yazılarından onunla ilgili anılara dek oldukça kapsamlı bir kitap “Enver Gökçe’ye Armağan”.

Kitapta benim en çok Osman Çutsay ile Sabri Kuşkonmaz’ın yazıları dikkatimi çekti. İki yazar da yazılarında Enver Gökçe’nin bireysel olarak başından geçenlerden çok, şairi ve şiirlerini karşılık geldiği toplumsal-siyasal yapıyla bütünlük içinde ele almışlar. Bu yazıları yayımlandıkları zaman görmemişim ne yazık ki.

Ataol Behramoğlu, Mustafa ekmekçi, Ahmet Say, Kemal Burkay, Remzi İnanç, Öner Yağcı, İbram Erdem, Metin Turan, Muzaffer İlhan Erdost, Ahmet Özer, Tuğrul Keskin, Hasan Hüseyin Yalvaç da kitapta yazılarına yer verilen şair ve yazarlardan.

ENVER GÖKÇE’NİN OMUZLARINDAKİ YÜK

Ve sonlara doğru Sevim Belli’nin suçlayıcı yazısı…

Şiirini “övdüğü” kadar daha da fazlasıyla şairini “yerdiği” yazısında Sevim Belli, Enver Gökçe’yi “51 Tevkifatı” olarak bilinen TKP tutuklamalarına neden-kişi ilan ediyor ki, operasyonun kendisinin tutuklanmasıyla başladığını unutmuş –aslında inkar etmiş- gözüküyor.

İlginç ama değil mi, polis kayıtlarında “51 Tevkifatı”nın 167 sanığından bir tek Enver Gökçe’nin adının karşısında “müseccel komünist” yazmaktadır.

Ayrı bir tartışma konusu belki ama, benim gördüğüm, “51 Tevkifatı”nın sorumlusunun Enver Gökçe olduğu yolunda sanki zımni bir anlaşma var sol kamuoyunda ki, bunun açıklığa kavuşturulması ve bu yükün Enver Gökçe’nin üzerinden artık alınması gerek.

“Enver Gökçe’ye Armağan” kitap bu konuyu açıklığa kavuşturamazdı doğal olarak. Ama Ali Ekber Ataş yine de, “Türk Şiirinin ‘Müseccel Bir Komünist’ Şairi” başlıklı yazısıyla haklı ve doğru sorular sorarak konuya ilişkin bir kapı aralıyor. O kapıdan içeri girilebilir ve karanlıkta kalan her şey açıklığa kavuşturulabilir.

Sol tarih üzerine çalışanlara, son yılların bu alandaki değerli araştırmacısı Şenol Çarık’a da görev düşüyor bu konuda.

Doğumunun yüzüncü yılında ikinci bir armağan, belki de çok daha önemli bir armağan bu olacaktır Enver Gökçe’ye.

***

Enver Gökçe’ye Armağan,

Derleyen: Ali Ekber Ataş,

Yayına hazırlayan: Özcan Özen,

Kapak görseli: Mustafa Bilgin,

304 sf., Aralık 2020, İstanbul.


[1] Enver Gökçe ile ilgili birkaç yazı yazdım. Bugünkü çizgisiyle ters düştüğüm Aydınlık gazetesi, -ki bu nedenle orada yazmayı bırakmıştım,- yazılarımı web sitesinden kaldırdığı için linkini veremiyorum. Merak edenler, bu yazılardan ikisini “İnsan Yaşadığı Yere Benzer” başlıklı blogdan okuyabilirler. Sözünü ettiğim fotoğrafa ise yazının içinde yer verdim.

http://insanyasadigiyerebenzer.blogspot.com/2010/06/enver-gokce-siirin-emekcisi-emekcinin.html

http://insanyasadigiyerebenzer.blogspot.com/2010/06/ahmed-arif-ile-enver-gokce-iki-sairin.html

PAYLAŞMAK İÇİN TIKLAYINIZ