PROF. DR. İ. MELİH BAŞ
Bu salgının ikinci dalgası gelecek mi gelmeyecek mi diye papatya falına bakarken aslında bizi çeşitli biçimlerde dalgaya alanlar da bir hayli arttı. Örneğin biri de çıkmış, tavla oyunlarında zar atımında çok dubara (iki-iki) geliyor, bu ikinci dalganın gelişine belirti deyivermez mi? Bilime değil dizi-filme odaklanınca insanın yeni ortaçağ adamı-kadını olması kaçınılmaz elbette!
Acaba bu salgına karşı bedensel ve tinsel (ruhsal) olarak korunmanın çeşitli yollarıyla da ilgilenmemiz bağlamında müzik de bir terapi yöntemi olarak ilgi alanımıza girmeli mi? Evet elbette. Bu konuda tatil günleri için de uygun bir kitap tanıtımı üzerinden girelim konuya.
Doç. Dr. Adnan Çoban’ın Timaş Yayınları’ndan çıkan “Müzik Terapi” adlı yapıtı geçtiğimiz aylarda gelen yoğun talep üzerine üçüncü baskısını yapmış. Psikiyatri uzmanı olan Çoban, aynı zamanda TRT İstanbul Radyosu’nda ses sanatçısı ve müzik programı yapımcısı olarak da çalışmış. Müzik terapi konusunda bir de topluluk kurmuş: Türk Tedavi Musikisi Uygulama ve Araştırma Topluluğu TÜTEM.
MÜZİK TERAPİ NEDİR?
Çoban’ın kitabına çok değerli hocalar sunuşlar yazmışlar. Ardından Giriş bölümünde Çoban müzik terapiyi şöyle tanımlıyor: “İnsandaki hassas işitme cihazını kullanmak sureti ile sesi, müziği ve müzikal faaliyetleri kişinin tedavi edilmesine vesile kılan bir yöntemdir.”
1944’te Michigan Üniversitesi’nde ilk müzik terapi programı açılmış. 1960’lardan bu yana da akademik dünyada çok sayıda yüksek lisans ve doktora çalışmaları açılagelmiş.
Ülkemizde de Sağlık Bakanlığı koordinasyonuyla 2014 yılında bir Müzikterapi Sertifikalı Eğitim Programı Standardı yayınlanmış. Bu standartta yazım biçimiyle müzikterapi’nin tanımı ise “birey(ler)in fiziksel, psikolojik, sosyal ve zihinsel ihtiyaçlarından herhangi birinin karşılanmasında müziğin ve müzik uygulamalarının, konusunda ehliyetli profesyonel(ler) aracılığıyla kullanıldığı klinik ve kanıta dayalı bir uygulamadır.” Bu standarta göre bu eğitim son dördü müzikterapi klinik pratiği olmak üzere on modülden oluşuyor. Diğer modüller ise sırasıyla şöyle: Müzikterapiye giriş ve tıbbi terminoloji / Fizyoloji / Müzik teorisi ve müzik okuma / Toplu (grup halinde) müzik icrası / Müziğin psikolojik ve sosyolojik temelleri / Müzik terapi metodları. Özellikle 9.Modül (Müzikterapi Klinik Pratiği III) içindeki iki konudan ilki Covid ile doğrudan ilgili: İmmün sistemin Güçlendirilmesinde Müzikterapi. İmmün sistem Türkçe bağışıklık dizgesi demek!
Meraklısı standardı inceleyebilir.
MÜZİK TERAPİ TARİHİ
Çoban’ın kitabı beş bölümden oluşuyor. Kitabın ilk bölümünde müzik terapi tarihi ele alınmış. Çoban bu bölüme tarihin bilinen ilk devirlerinde müzik terapiyi ele alarak başlamış. Ardından antik dönemlerde, ortaçağ Avrupası’nda ve giderek 20. Yüzyıla dek Avrupa’daki müzik terapi gelişmeleri ve uygulamalarını incelemiş. Daha sonra Türklerde müzik terapiyi eski Türkler, Selçuklu ve Osmanlı başlıklarıyla ele almış. Gerek İslam medeniyetinde gerekse Türk-İslam medeniyetinde müzik terapiyi ele alırken müzik terapi hastanelerine de yer vermiş.
DÖNEMLER İTİBARİYLE İNSANLARDAKİ MÜZİKAL GELİŞİM SÜREÇLERİ
Kitabın bu ikinci bölümünde insanlardaki müzikal gelişim çocukluk, ergenlik, yetişkinlik ve yaşlılık dönemleri itibariyle ele alınmış. Bunun yanısıra müziğin fonksiyonları, müziğe verilen fiziksel tepki, bir duyusal uyarı olarak müzik, ritmin işitme ve hareket işbirliği ile bütünleştirilmesi konuları da işlenmiş.
MÜZİK TERAPİ İLE İLGİLİ KAVRAMLAR, TANIMLAMALAR VE MÜZİK TERAPİNİN UYGULAMA SAFHALARI
Çoban bu üçüncü bölümde müzik terapinin uygulama aşamalarını ve planlamasını müzik terapiye sevkten, müzik terapide etik konusuna dek bütün boyutlarıyla incelemiş, açıklamış ve örneklemiş.
ÇOCUKLUK, ERGENLİK VE PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARDA MÜZİK TERAPİ
Kitabın dördüncü bölümünde çocukluk ve ergenlik dönemlerinde müzik terapi ele alınmış; ardından beşinci bölümünde psikiyatrik bozukluklarda müzik terapi irdelenmiş. Beşinci bölümdeki bağımlılık, yaşlılık, depresyon, ağrı tedavisi alt bölümleri özellikle dikkat çekiyor.
MÜZİK TERAPİ STRATEJİLERİ VE TEKNİKLERİ
Müzik terapide kişinin gereksinimi için kullanılabilecek birçok strateji mevcuttur, örneğin davranış değişikliğini sonuçlandırma; anımsatma; müzikal olmayan becerileri kazandırma vd. Kişi için en iyi müzik terapi stratejisi, istatistiksel verilerin ışığında başarısı kanıtlanmış uygulamalar dikkate alınarak müzik terapisti tarafından belirlenebilir.
Müzik terapide çok geniş bir teknik repertuarı mevcuttur. Kimileri şunlardır:
Davul çalmak; canlı ve kaydedilmiş eşlikli, tanıdık şarkıları söylemek; vurmalı çalgı aletlerini çalmak ya da bedene vurmayla müzik yapmak; piyano ya da diğer çalgı aletleri üzerinde müzikal doğaçlama; müzikal oyunlar; şarkı sözü incelemek, yazmak, değiştirmek; yeni şarkılar üretmek; piyano veya gitar gibi bir enstrüman çalmayı terapötik yollarla öğrenmek; müzik eşliğinde diğer sanatları deneyimlemek; canlı ya da kaydedilmiş müzik eşliğinde hareket ve dans; müzik için koreografi yazmak; kendi sesimizi kullandığımız doğaçlamalar yapmak, oyunlar oynamak; kişinin belirli bir şarkıya veya doğaçlamaya verdiği duygusal tepkiyi ya da onlara atfettiği anlamı tartışmak; çalgısal veya çevresel seslerle duyuları kullanmak vd.
SONDEYİ
Ayrıntılı bilgi edinmek isteyen müzik terapi alıcı adayları ve terapist adayları Adnan Çoban’ın kitabından çok verimli biçimde yararlanabilirler. Yanısıra bir platform olarak www.muzikterapiakademisi.com bağlantısından da muhtelif başlıklar için yararlanabilirsiniz.